กลไกนาฬิกาชีวภาพในสัตว์

นาฬิกาชีวภาพ หรือจังหวะเซอร์คาเดียน (Circadian Rhythm) เป็นระบบการทำงานภายในร่างกายที่ควบคุมการทำงานต่างๆ ในรอบ 24 ชั่วโมง ควบคุมโดยสมองส่วนไฮโปทาลามัส ซึ่งรับสัญญาณจากแสงผ่านเรตินาและปรับการหลั่งฮอร์โมนต่างๆ เช่น เมลาโทนิน สัตว์แต่ละชนิดมีการปรับตัวของนาฬิกาชีวภาพที่แตกต่างกัน บางชนิดทำกิจกรรมในเวลากลางวัน (Diurnal) บางชนิดทำกิจกรรมในเวลากลางคืน (Nocturnal)

การปรับตัวตามฤดูกาล

นอกจากรอบวัน สัตว์ยังมีนาฬิกาชีวภาพที่ปรับตามฤดูกาล ควบคุมพฤติกรรมสำคัญเช่น การอพยพ การผสมพันธุ์ และการจำศีล โดยใช้สัญญาณจากธรรมชาติ เช่น ความยาวของวัน อุณหภูมิ และปริมาณอาหาร นกอพยพใช้ทั้งตำแหน่งดวงอาทิตย์ ดวงดาว และสนามแม่เหล็กโลกในการนำทาง สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมหลายชนิดเปลี่ยนสีขนตามฤดูกาลเพื่อพรางตัว

ผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อม

การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและมลภาวะแสงส่งผลกระทบต่อนาฬิกาชีวภาพของสัตว์ แสงไฟในเมืองทำให้นกและแมลงสับสนเวลา ส่งผลต่อการหาอาหารและการผสมพันธุ์ อุณหภูมิที่เปลี่ยนแปลงทำให้สัตว์ตื่นจากการจำศีลผิดเวลา และรบกวนการอพยพของนก การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้อาจส่งผลต่อความอยู่รอดของสายพันธุ์ในระยะยาว

การศึกษาและการอนุรักษ์

นักวิทยาศาสตร์ใช้เทคโนโลยีติดตามสัตว์และเซนเซอร์วัดกิจกรรมเพื่อศึกษานาฬิกาชีวภาพ เพื่อเข้าใจผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมและหาวิธีช่วยเหลือสัตว์ในการปรับตัว มีการออกแบบพื้นที่อนุรักษ์ที่คำนึงถึงจังหวะชีวิตของสัตว์ การลดมลภาวะแสง และการสร้างเส้นทางอพยพที่ปลอดภัย ความรู้เรื่องนาฬิกาชีวภาพยังช่วยในการดูแลสัตว์ในสวนสัตว์และการฟื้นฟูประชากรสัตว์ป่า Shutdown123